Panie Marszałku! Wysoka Izbo!
Mam zaszczyt przedstawić sprawozdanie Komisji Kultury i Środków Przekazu o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji oraz ustawy o opłatach abonamentowych. W obradach komisji uczestniczył przedstawiciel Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, minister Jarosław Sellin, który przedstawił jej założenia.
Mianowicie, projekt ustawy służy implementacji postanowień wyrażonych w komunikacie Komisji Europejskiej do polskiego porządku prawnego, służący wypełnieniu luk prawnych. Jednocześnie jest to realizacja uzgodnionych z Komisją Europejską zobowiązań Rzeczypospolitej Polskiej w tym zakresie, które zostały przyjęte przez Komitet do Spraw Europejskich Rady Ministrów 21 września 2017 r.
Głównym celem nowelizacji ustawy o radiofonii i telewizji oraz abonamencie jest dostosowanie przepisów do stanowiska Komisji Europejskiej z 2011 r. nakazującego maksymalne sprecyzowanie misji publicznej mediów oraz ograniczenie pomocy państwa dla mediów publicznych. We wstępnej opinii wskazano obszary, co do których istnieją uzasadnione wątpliwości, czy są one uregulowane w naszym systemie prawnym w pełni zgodnie z komunikatem.
Dyrekcja Generalna ds. Konkurencji podkreśliła konieczność doprecyzowania definicji misji publicznej, stworzenia procedury uprzedniej oceny przewidywalnych istotnych nowych usług medialnych, wprowadzenia jednoznacznych przepisów prawnych dotyczących ograniczenia publicznego finansowania do kosztów netto misji publicznej oraz zasad nadzoru nad ich ewentualną rekompensatą w tym zakresie.
Jak już powiedziałem, najważniejsze założenia proponowanej nowelizacji to doprecyzowanie definicji misji publicznej jednostek publicznej radiofonii i telewizji oraz katalogu ich zadań misyjnych. Zadania nadawców publicznych wynikające z tej misji publicznej uzupełniono m.in. o działalność w Internecie i technologiach cyfrowych. Co istotne, nowelizacja wprowadza także w art. 21a kartę powinności, w której określone będą zadania misyjne nadawców publicznych. Jest to rozwiązanie stosowane np. w angielskiej BBC i wymagane w Unii Europejskiej. Karta to nic innego jak precyzyjniejszy niż nasza dotychczasowa definicja misji publicznej, zapis wszelkich aktywności, które mogą być finansowane ze środków publicznych. Karta powinności ma po prostu powiedzieć, co może być, choć nie musi, finansowane z pieniędzy publicznych, czyli z abonamentu i dotacji budżetowej. Na straży właściwej realizacji zapisów tej karty stoi Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji.
Karta ta będzie efektem porozumienia zawieranego pomiędzy nadawcą a przewodniczącym Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Zgodnie z nowelizacją nadawcy będą ustalać z przewodniczącym krajowej rady zapisy w karcie powinności, określać, jakie projekty będą realizowane w ramach misji publicznej, oraz plan ich finansowania zarówno ze środków publicznych, jak i wpływów z działalności komercyjnej. Projekt takiego planu będzie przekazany Krajowej Radzie Radiofonii i Telewizji do końca kwietnia, jednak jego ostateczna wersja ma zostać uzgodniona i opublikowana do końca listopada. Plany te będą stanowiły podstawę do przekazywania przez krajową radę nadawcom środków z abonamentu radiowo-telewizyjnego. Środki te nie będą mogły być wyższe niż koszt netto misji publicznej, czyli nakłady poniesione na projekty realizowane w ramach tej misji pomniejszone o wpływy z tych projektów. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji co najmniej raz na 5 lat sprawuje nad tym kontrolę, podpisując bądź nie stosowne porozumienie z poszczególnymi nadawcami. Cała procedura, dochodzenie do porozumienia, jego kształt i efekty są jawne, publicznie dostępne. Jeśli nadawca z czegoś się nie wywiąże, to oczywiście są przewidziane kary. Czyli krajowa rada otrzymuje instrumenty kontroli w odniesieniu do nadawców.
Zgodnie z nowelizacją nadawcy publiczni będą mieć prawo do zachowania maksymalnie 10% środków od krajowej rady, jeżeli przy realizacji projektu w ramach misji publicznej poniosą niższe od planowanych koszty netto. Większe nadwyżki będą musieli zwracać regulatorowi.
Nowelizacja przewiduje, zgodnie ze wstępną opinią, stworzenie procedury tzw. uprzedniej oceny przewidywanych istotnych nowych usług medialnych. Każda istotna nowa usługa nadawcy publicznego po konsultacjach społecznych będzie oceniana pod kątem jej wartości publicznej i wpływu na rynek. Ważnym elementem nowelizacji jest również reguła zasad nadzoru nad jakością realizacji misji publicznej, m.in. przez doprecyzowanie obowiązków sprawozdawczych nadawców i poszerzenie kompetencji nadzorczych nad nadawcami.
Najkrócej podsumowując, projekt ustawy służy implementacji postanowień wyrażonych w Komunikacie Komisji Europejskiej do polskiego porządku prawnego, wypełniając powstałe historycznie luki. Konkretnie, jest to wprowadzenie europejskich standardów w sferze działalności medialnej, przyjęcie europejskich standardów w sferze wolności słowa, jakości, niezależności pracy dziennikarzy, pluralizmu, obiektywizmu i rzetelności przekazów radiowych i telewizyjnych.
Ustawa ma wejść w życie z dniem 1 stycznia 2019 r. z wyjątkiem przepisów dotyczących sporządzenia i złożenia Krajowej Radzie Radiofonii i Telewizji sprawozdania za poprzedzeni rok kalendarzowy między innymi z realizacji misji publicznej oraz wykorzystania wpływów abonamentowych.
Ustawa nie budzi zastrzeżeń o charakterze legislacyjnym i została jednogłośnie poparta przez komisję Kultury i Środków Przekazu, która wnioskuje o jej przyjęcie bez poprawek.