Panie Marszałku. Wysoka Izbo. Ojcze Generale. Ojcze Przeorze. Drodzy Goście.
Mam zaszczyt przedłożyć sprawozdanie KOMISJI USTAWODAWCZEJ o projekcie uchwały o ustanowieniu roku 2017 Rokiem Koronacji Obrazu Matki Bożej Częstochowskiej, Królowej Korony Polskiej w 300. rocznicę tego wydarzenia (druk nr 221). Marszałek Senatu w dniu 30 czerwca 2016 r. skierował do Komisji Ustawodawczej projekt uchwały w celu rozpatrzenia go. Komisja na posiedzeniu w dniu 12 października 2016 r. rozpatrzyła w pierwszym czytaniu przedstawiony przez wnioskodawców projekt uchwały, wprowadziła do niego poprawki i wnosi o przyjęcie przez Senat jednolitego, załączonego projektu uchwały o ustanowieniu roku 2017 Rokiem Koronacji Obrazu Matki Bożej Częstochowskiej, Królowej Korony Polskiej w 300. rocznicę tego wydarzenia.
Pragnę krótko przypomnieć kilka spraw podjętych podczas posiedzenia Komisji Ustawodawczej, w której oprócz senatorów jako gość wziął udział wicegenerał Zakonu Paulinów o. Mariusz Tabulski.
Na początku pragnę podkreślić, że senatorowie jednogłośnie poparli przyjęcie tej uchwały, wskazując na wagę wydarzenia sprzed 300 lat, które miało nie tylko charakter religijny, czy ściślej mówiąc, kościelny, ale również społeczny.
Przypomniano podczas obrad komisji, że uroczyste akty zawierzeń i ślubowań narodu polskiego czy to Chrystusowi, Matce Bożej czy świętym Patronom, stanowią bardzo ważny element wiary katolickiej, a zarazem przynależą do polskiej historii i kultury. Do takich aktów odwoływano się w okolicznościach o szczególnym znaczeniu dla zachowania suwerenności państwa i tożsamości narodu. Bardzo często wyrażano w ten sposób wołanie do Niebios o ratunek, a w wielu przypadkach także wdzięczność za cudowne ocalenie. Zawsze też w takich sytuacjach pojawiały się obietnice moralnych oraz społecznych zobowiązań, opartych na chrześcijańskim systemie wartości.
Najbardziej dobitnie królowanie Maryi zostało potwierdzone oficjalnie podczas ślubów króla Jana Kazimierza, złożonych w związku ze zwycięską obroną Jasnej Góry, 1 kwietnia 1656 r. we Lwowie, wobec łaskami słynącego obrazu Matki Bożej Łaskawej. Król Jan Kazimierz dziękował wcześniej Matce Bożej za zwycięstwo pod Beresteczkiem, natomiast wspomnianego dnia, w obecności nuncjusza papieskiego Pietro Vidoniego i całego swojego dworu, z rycerstwem, senatorami i duchowieństwem, złożył śluby królewskie, oddając Matce Bożej swoje państwo we władanie. Na zakończenie aktu ślubowań nuncjusz apostolski Pietro Vidoni trzykrotnie zaintonował wezwanie: „Regina Regni Poloniae”; Królowo Królestwa Polskiego, módl się za nami. To ślubowanie można uważać za oficjalne ustanowienie Maryi Królową Polski.
Akt ślubów królewskich miał znaczenie nie tylko religijne, ale także prawno-publiczne. Znakomity prawnik Witold Sawicki w rozprawie „Regina Poloniae. Akt z 1 IV 1656 r. w świetle prawa ustrojowego państwa polskiego” dowiódł, że śluby Jana Kazimierza miały charakter ustrojowo-prawny. „Była to rzeczywista elekcja Najświętszej Panny na monarchę, Kobiety-Króla. Aktu dokonali prawnie przedstawiciele Rzeczypospolitej: król, senat, wszystkie stany. Formalnie rzecz biorąc, elekcja zwyczajna miała swoje wymagania prawne, jak sejm konwokacyjny, akt wyboru na Woli warszawskiej, przy udziale prymasa i senatu oraz sejm koronacyjny połączony z sakrą królewską. W wyjątkowych jednak przypadkach i okolicznościach wybór Króla-Maryi był legalny, tym więcej, że do obowiązków króla należało ocalenie i obrona Rzeczypospolitej w sposób przez niego uznany za właściwy i skuteczny”.
Rzecz godna uwagi. Żaden z monarchów Polski, żaden prezydent ani Sejm Rzeczypospolitej nie zakwestionował, nie cofnął tego aktu prawnego z l kwietnia 1656 r. Najświętsza Panna posiada zatem rzeczywistą władzę w naszym państwie z wolnego wyboru króla i przedstawicielstwa narodu. Taki właśnie wybór Matki Bożej na Królową potwierdził to akt koronacji Obrazu Matki Bożej Jasnogórskiej 8 września 1717 r. Zaskakujące skojarzenie: Polska upadała, ale kult Matki Bożej wzrastał – o czym świadczy ta koronacja. Przypomnę, na koronację przybył król, senatorowie, posłowie, biskupi oraz dwustutysięczna rzesza pielgrzymów, którzy nie pomieścili się w obrębie murów klasztornych. W dniu koronacji, w święto Narodzenia Matki Bożej, przeniesiono Cudowny Obraz z kaplicy do bazyliki, gdzie wśród odgłosów wystrzałów armatnich, śpiewu hymnu Magnificat, arcybiskup Krzysztof Szembek nałożył koronę najpierw Najświętszej Matce, potem Dzieciątku. W czasie Mszy Świętej kazanie wygłosił ojciec Atanazy Kiersnicki, jezuita, kaznodzieja królewski, nazywając Maryję Jasnogórską Polską Monarchinią. Kaznodzieja wyraził nadzieję, iż pod rządami Najjaśniejszej Regentki „ustąpią łzawe chmury, ustaną lamenty, wyschną słone oczu strumienie”. Inny kaznodzieja, ojciec Tomasz Srebrnicki, rektor krakowskiego kolegium jezuitów, podczas nieszporów przypomniał, iż Polska czekała na tę koronację od 1382 r. W dyskretny sposób zaznaczył, że Maryja powinna stanowić wzór dla każdego władcy, gdyż najpierw można o Niej powiedzieć, że była Służebnicą Pańską, a dopiero potem Królową.
Tak Śluby Królewskie jak i akt koronacji Jasnogórskiego Obrazu stały się podwaliną i wzorem pod kolejne, podobne akty, tak ważne dla Kościoła w Polsce. Stąd też Jan Paweł II w encyklice Redemptoris Mater („Matka Odkupiciela”, 1987), pisząc o roli Matki Bożej w Tajemnicy Kościoła, podkreśla Jej aktywną obecność w życiu jednostek, rodzin, a także całych narodów i państw. Idąc za papieską myślą, nie sposób wyobrazić sobie dziejów narodu i Kościoła w Polsce bez maryjnego znaku z Jasnej Góry, bez ukoronowanego papieskimi koronami Cudownego Obrazu Matki Bożej z Dzieciątkiem.
Ojcowie Paulini na rok jubileuszowy związany z rocznicą koronacji obrazu Matki Bożej Jasnogórskiej, który rozpoczął się już 8 września br., zaplanowali szereg uroczystości oraz różnych inicjatyw. Wśród inicjatyw jest tzw. „Żywa Korona Maryi”, polegająca na podjęciu konkretnego zobowiązania duchowego i wpisania go na odwrocie swojego zdjęcia, by stał się on diamentem w jubileuszowej koronie Matki Bożej. Przygotowana została również specjalna aplikacja na smartfona, zatytłowana „Diament z korony”. Pobierając ją, można codziennie otrzymywać maryjną myśl przygotowaną przez różne osoby, kapłanów i świeckich, która pozwoli nawiązać głębszą relację z Matką Bożą.
Wśród wielu innych inicjatyw wymienię:
8 grudnia br. – Otwarcie wystawy „Królowa Polski o wielu obliczach” w Sali Rycerskiej na Jasnej Górze;
W przyszłym roku: 2 maja – Otwarcie wystawy w jasnogórskim Arsenale: „Regina mundi, Regina Poloniae”. Regalia Matki Bożej;
3 maja, jubileusz 70-LECIA WIELKIEJ NOWENNY PRZED 1966 r. Towarzyszyć temu będzie wydarzenie muzyczne ‒ Międzynarodowy Festiwal Muzyki Sakralnej Gaude Mater.
26 sierpnia, GŁÓWNE UROCZYSTOŚCI 300-LECIA KORONACJI CUDOWNEGO OBRAZU MATKI BOŻEJ JASNOGÓRSKIEJ, a także 70. ROCZNICA ROZPOCZĘCIA NAWIEDZENIA OBRAZU MATKI BOŻEJ CZĘSTOCHOWSKIEJ PO PARFIACH W POLSCE;
6-8 września – III Ogólnopolski Kongres Różańca Świętego;
8 września ZAKOŃCZENIE JUBILEUSZU 300-LECIA KORONACJI CUDOWNEGO OBRAZU MATKI BOŻEJ JASNOGÓRSKIEJ.
Ponadto na Zamku Królewskim w Warszawie będzie Konferencja z udziałem Prezydenta RP.
Zaplanowano w szkołach katolickich Konkurs na temat: „Królowa Korony Polskiej”, 300-lecie koronacji Cudownego Obrazu Matki Bożej.
Przewidziano wydanie publikacji ‒ katalog wystawy Regalia Matki Bożej, a także wznowienia innych książek oraz folderów informacyjnych o Jubileuszu, w tym ‒ wydanie reprintu Kazań Koronacyjnych z 1717 r. pt. Nowa Korona Chwały Matki Bożej.
NBP (Mennica Polska) przygotowuje wybicie jubileuszowej monety lub emisji banknotu w związku z 300-leciem koronacji Cudownego Obrazu.
Będzie także Jubileuszowy medal 300-lecia koronacji Cudownego Obrazu, a także okolicznościowy znaczek Poczty Polskiej.
Patronat nad jubileuszem przejęło razem z Jasną Górą Narodowe Centrum Kultury.
Proszę mi pozwolić odczytać tekst uchwały Senatu Rzeczypospolitej Polskiej o Ustanowieniu roku 2017 Rokiem Koronacji Obrazu Matki Bożej Częstochowskiej, Królowej Korony Polskiej w 300. rocznicę tego wydarzenia
8 września 2017 r. przypada 300. rocznica koronacji Jasnogórskiego Obrazu Matki Bożej, Królowej Korony Polskiej. Obrzędu koronacji papieskimi koronami Ojca Świętego Klemensa XI dokonał na Jasnej Górze abp Krzysztof Szembek. Ten uroczysty obrzęd przypominał koronację królów Polski, w rzeczy samej dopełniał niejako akt króla Jana Kazimierza, który po cudownej obronie Jasnej Góry w roku 1655 w czasie potopu szwedzkiego, 1 kwietnia 1656 r. w katedrze lwowskiej obrał Najświętszą Dziewicę Królową i Patronką Królestwa Polskiego. Trzeba było czekać do roku 1717, aby dopełniło się królewskie ślubowanie. Wtedy to decyzją Stolicy Apostolskiej pozwolono na koronację, po raz pierwszy poza Rzymem, Obrazu papieskimi diademami i używanie tytułu Królowej Korony Polskiej.
Jak podają źródła historyczne, uroczystość zjednoczyła w przygotowaniu i akcie koronacyjnym króla Augusta II, posłów i senatorów Rzeczypospolitej, duchowieństwo i szlachtę; była ogólnonarodową manifestacją wiary. Koronacja Obrazu stała się okazją do wielkiego dziękczynienia Matce Bożej Jasnogórskiej za Jej opiekę nad polskim narodem, wpisała się w ciąg bezprecedensowych wydarzeń związanych z czcią oddawaną Matce Bożej w Rzeczypospolitej. Ten akt państwowy uznający Maryję za Królową Polski był punktem odniesienia dla zrywów narodowych, kształtowania się idei wolności i niepodległości w XIX i XX wieku.
Sanktuarium jasnogórskie wśród licznych miejsc kultu religijnego w Polsce pełni rolę wyjątkową, niezwykła jest też rola tego miejsca dla całego Kościoła powszechnego i wszystkich katolików. Sam wizerunek Bogurodzicy otaczany czcią od ponad sześciuset lat na Jasnej Górze jest jednym z najważniejszych materialnych skarbów narodowych w naszej Ojczyźnie. Mówił o tym Jan Paweł II na Jasnej Górze: „Można na różne sposoby pisać dzieje Polski, zwłaszcza ostatnich stuleci, można je interpretować wedle wielorakiego klucza. Jeśli jednakże chcemy dowiedzieć się, jak płyną te dzieje w sercach Polaków, trzeba przyjść tutaj.
Trzeba przyłożyć ucho do tego miejsca. Trzeba usłyszeć echo życia całego Narodu w Sercu Jego Matki i Królowej! (…) Doświadczenia przeszłości uczą nas, w kim szukać oparcia, kto jest tym największym sprzymierzeńcem Kościoła i Narodu. To, co się nawiązało między Matką Bożą, Matką Kościoła, Królową Polski a Kościołem i Narodem w Polsce jest swego rodzaju przymierzem”.
Sanktuarium jasnogórskie stanowi jedno z najważniejszych miejsc na mapie naszego kraju zarówno dla Polaków, jak i dla licznie przybywających pielgrzymów i turystów z całego świata. Miejsce to jest swoistym ambasadorem polskości, niosąc wielkie przesłanie współczesnym. Także kompleks klasztorno-sanktuaryjny jest swoistą skarbnicą narodowej tradycji i kultury, a pobyt w nim, oprócz celu ściśle religijnego, zawsze jest lekcją historii i patriotyzmu.
Senat Rzeczypospolitej Polskiej jest przekonany, iż przywołanie historycznego wydarzenia z roku 1717 i ustanowienie z tej okazji roku 2017 Rokiem Koronacji Obrazu Matki Bożej Częstochowskiej, Królowej Korony Polskiej, będzie znaczącym wkładem w propagowanie patriotycznej i religijnej tradycji Rzeczypospolitej, będzie lekcją polskiego dziedzictwa, w szczególności dla młodego pokolenia.
Uchwała podlega ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”.